اساسنامه شرکت : پایه و اساس فعالیت های قانونی

یکی از ارکان مهم برای ثبت یک شرکت، اساسنامه شرکت است. در حقیقت تاسیس یک شرکت از هر قالبی که باشد بدون داشتن یک اساسنامه برای آن شرکت ممکن نخواهد بود. تاسیس شرکت بدون وجود اساسنامه، گویی ساختن بنایی بدون نقشه و ستون است. این سند حیاتی، هویت، چارچوب و قوانین حاکم بر شرکت را تعریف می‌کند و نقشه راه فعالیت آن را ترسیم می‌نماید. در این مقاله، به تعریف جامع اساسنامه شرکت، اهمیت و کاربرد آن، عناصر کلیدی و نحوه نگارش این سند می‌پردازیم.

در ادامه با ما همراه باشید.

 

انواع اساسنامه شرکت و انتخاب نوع مناسب برای کسب و کار شما

اساسنامه شرکت  در حکم اصلی ترین رکن یک شرکت می باشد. تمامی شرکت های سهامی اعم از: سهامی عام و سهامی خاص باید اساسنامه داشته باشند . اساسنامه به عنوان رابطی بین شرکای یک شرکت با یکدیگر می باشد و حدود اختیارات مجامع عمومی و همین طور هیئت مدیره را تعیین می کند . همچنین لازم به ذکر است که اساسنامه مدت ثبت شرکت و انحلال شرکت را تعیین می کند و تکلیف سود و زیان شرکت را تعیین می نماید . اساسنامه بر اساس نظر موسسین و اکثریت افرادی که دارنده سهام هستند به صورت لازم الرعایه می باشد. از آنجایی که برخی از افراد از اهمیت اساسنامه شرکت به طور کامل با خبر نیستند لذا در این مقاله به تعریف جامع از اساسنامه شرکت می پردازیم.

 

اهمیت اساسنامه شرکت

اساسنامه شرکت به عنوان یکی از مهمترین ارکان یک شرکت تجاری تلقی می شود که دارای مزایا و ویژگی های مختلفی می باشد. از جمله اهمیت های آن عبارتند از:

• تعیین هویت و ماهیت شرکت: اساسنامه، هویت و نوع فعالیت شرکت را به طور شفاف مشخص می‌کند و آن را از سایر اشخاص حقوقی متمایز می‌نماید.
• تعیین چارچوب قانونی: این سند، چارچوب قانونی لازم برای فعالیت شرکت را ترسیم می‌کند و از بروز اختلافات و دعاوی حقوقی جلوگیری می‌نماید.
• جذب سرمایه: اساسنامه‌ای مدون و اصولی، می‌تواند اعتماد سرمایه‌گذاران را جلب کرده و زمینه جذب سرمایه را فراهم کند.
• محافظت از حقوق سهامداران: اساسنامه، حقوق و تعهدات سهامداران را به طور شفاف مشخص می‌کند و از تضییع حقوق آن‌ها جلوگیری می‌نماید.

 

 

نکات مهم در نگارش اساسنامه:

• استفاده از اصطلاحات حقوقی دقیق و متناسب: در نگارش اساسنامه باید از اصطلاحات حقوقی دقیق و متناسب با نوع فعالیت شرکت استفاده گردد.
• وضوح و شفافیت: مفاد اساسنامه باید به طور واضح و شفاف بیان شده و از هرگونه ابهام و اطلاق پرهیز شود.
• جامعیت: اساسنامه باید کلیه موارد و موضوعات مرتبط با فعالیت شرکت را به طور جامع و کامل در برگیرد.
• انطباق با قانون: مفاد اساسنامه باید در چارچوب قوانین و مقررات مربوط به ثبت شرکت‌ها و فعالیت‌های تجاری باشد.

 

اساسنامه شرکت باید در برگیرنده چه مواردی باشد ؟

همانطور که بالاتر گفته شد، اساسنامه شرکت در حقیقت یک سندی محکم است که شیوه مدیریت یک شرکت را مشخص می کند. با توجه به اینکه افرادی که قصد ثبت شرکت دارند باید در مورد اساسنامه شرکت اطلاعات کافی را داشته باشند در این قسمت از مقاله به ساختار اساسنامه و همچنین مواردی که یک اساسنامه قانونی باید دارا باشد می پردازیم.

مطابق ماده ۸ اصلاحیه‌ای از قانون تجارت، اساسنامه شرکت باید حاوی بیست و یک مورد اساسی باشد. عدم درج هر یک از این موارد می‌تواند منجر به نقصان در اسناد شرکت، به ویژه در صورتی که شرکت به عنوان یک شرکت دولتی معتبر نباشد. درج موارد لازمه در اساسنامه امری ضروری است و همین امر می‌تواند به پیچیدگی‌های بسیاری برای شرکت منجر شود.

این موارد عبارتند از:

• نام شرکت مربوطه

• موضوع شرکت به صورت صریح

• مدت فعالیت شرکت مربوطه

• مرکز اصلی شرکت مورد نظر و ذکر شعبات آن در صورتی که شرکت دارای شعبه باشد

• میزان سرمایه شرکت و تعیین کردن میزان وجوه نقدی و غیر نقدی موجود در شرکت

• مشخص کردن مبلغ اسمی سهام های با نام و بی نام و مبلغ اسمی سهام ها

• تعیین کردن میزان پرداخت شده از هر سهم

• مشخص کردن طریقه انتقال سهام با نام

• نحوه تبدیل سهام با نام به سهام بی نام و همچنین سهام بی نام به سهام بانام

• درج شرایط و ترتیب مربوط به امکان صدور اوراق قرضه

• شرایط و ترتیب مربوط به افزایش و کاهش سرمایه

• ذکر ترتیب و مواقع دعوت به مجامع

• مقرراتی که مربوط به حد نصاب لازم برای تشکیل دادن مجامع عمومی و ترتیب اداره مربوط به آنها می باشد

• تعداد مدیران مربوطه و طرز انتخاب آنها و همچنین مدت ماموریت مدیران و روش تعیین جانشین برای مدیرانی که فوت کرده اند و یا به هر دلیلی استعفا داده اند

• تعیین کردن وظایف و اختیارات مربوط به مدیران

• ذکر تعداد سهام های تضمینی که مدیران باید آن را به صندوق شرکت بپردازند

• ذکر اینکه شرکت دارای چند نفر بازرس می باشد

• تعیین نمودن آغاز و پایان سال مالی و زمان تنظیم کردن ترازنامه و صورت حساب سود و زیان و ارائه آن به بازرسین و مجمع عمومی سالانه

• نحوه مشورت و مشخص کردن تعداد رای جهت تعیین اعتبار مجمع های عمومی

• ذکر نحوه انحلال شرکت به صورت اختیاری و ترتیب تصفیه امور مربوط به آن

• چگونگی تغییر دادن اساسنامه

 موارد ذکر شده باید بصورت الزامی در اساسنامه شرکت قید شود که مشخص کردن هریک از موارد نیاز به عهده موسسان شرکت می باشد. شایان ذکر است اساسنامه شرکت زمانی که به تایید موسسان رسید باید برای ثبت شرکت به مرجع ثبت شرکت ها تحویل داده شود.

 

اساسنامه شرکت را چطور تنظیم کنیم؟

📌برای تدوین و تنظیم اساسنامه، توانایی آشنایی با مضمون و بخش‌های گوناگون آن ضروری است. با توجه به دشواری‌هایی که بسیاری از افراد در فرآیند نگارش این سند دارند، این بخش از مقاله به بررسی روش‌های تدوین و تنظیم اساسنامه اختصاص یافته است.

📌یکی از نکات اصلی در نگارش اساسنامه این است که تمام موارد مشخص شده در ماده ۸ لایحه قانون تجارت، به دقت در این سند ذکر شود. این موارد شامل نام شرکت، موضوع فعالیت، سرمایه و ... می‌شود. اساسنامه توسط مجمع عمومی موسس تدوین شده و باید توسط تمام اعضای آن امضا شود.

📌حجم و تعداد صفحات اساسنامه محدود نیست و ممکن است براساس نوع فعالیت شرکت، متفاوت باشد. اما مهم‌ترین نکته در تدوین این سند این است که تمام موارد قانونی و اساسی با جزئیات کامل درج شود تا ابهامات احتمالی برطرف شود. تغییرات در اساسنامه باید در سامانه ثبت شرکت ثبت شود.

📌لازم به ذکر است که اعضای شرکت حتی پس از تصویب اساسنامه، می‌توانند آن را اصلاح کنند. این امر می‌تواند از طریق اصلاح مواد اساسنامه و تصویب یک نسخه جدید صورت جلسه صورت گیرد. همچنین، تدوین و تنظیم اساسنامه پیش از شروع فرآیند ثبت شرکت در سامانه ضروری است.

 

در اساسنامه شرکت در رابطه با چه موضوعاتی تصمیم گیری می شود ؟

• رابطه شرکای شرکت با یکدیگر

• تعیین اختیاراتی که مربوط به مجمع عمومی شرکت می باشد

• تعیین اختیاراتی که مربوط به هیئت مدیره می باشد

• تعیین نمودن سود و زیان شرکت

• روش تقسیم سود و زیان شرکت

• وظایف بازرسین شرکت مربوطه

• نحوه انتخاب مدیران و تعداد آنها

• تداوم و انحلال شرکت مربوطه

  بیشتر بخوانید: محاسبه صورت سود و زیان شرکت

فرق بین اساسنامه و شرکت نامه در چیست ؟

اساسنامه ها به شرکت های سهامی عام و خاص تعلق دارند در حالی که شرکت نامه ها به شرکت های از نوع مسئولیت محدود ، تضامنی و نسبی تعلق دارند . شرکت هایی که از نوع تعاونی و یا سهامی هستند هیچ نیازی به شرکت نامه ندارند . شرکت نامه ها از نظر قانونی دارای رسمیت هستند و مندرجات ذکر شده در آنها قسمتی از اساسنامه می باشد . 

در صورت نیاز به کسب اطلاعات بیشتر در خصوص تفاوت های شرکتنامه و اساسنامه کلیک کنید.

تغییرات اساسنامه شرکت

گاهی اوقات شرکت ها برای اینکه بتوانند با تحولات اقتصادی پدید آمده مطابقت پیدا کنند ، باید چهارچوب حقوقی که برای فعالیت های تجاری و اقتصادی خود در نظر گرفته اند را تغییر دهند که انجام چنین کاری با تغییر در اساسنامه امکان پذیر می باشد .

بر اساس ماده 83 لایحه اصلاح قانون تجارت ایجاد هر گونه تغییر در اساسنامه باید توسط مجمع عمومی فوق العاده صورت گیرد . اما در این خصوص لازم است که تغییرات مورد نظر بر خلاف قوانین جمهوری اسلامی ایران نباشند . به عنوان مثال : مجمع عمومی فوق العاده قادر نیست که مدت مدیریت را بیشتر از دو سال قرار دهد زیرا چنین کاری بر خلاف قوانین موجود در ماده 109 لایحه اصلاحی قانون تجارت می باشد .

مجمع عمومی در ایجاد تغییر در اساسنامه دارای استثنائاتی می باشد که عبارتند از :

• تغییر در حقوق برخی از سهامداران
• تغییرات ممنوعه
• تغییراتی که باعث لطمه دیدن حقوق فردی سهامداران می شود

تغییر در حقوق برخی از سهامداران

حقوقی که در رابطه با سهام ممتاز باشد ، قابل تغییر نمی باشد مگر اینکه رضایت نیمی از دارندگان این سهام جلب شود . تصمیم مجمع عمومی نیز در رابطه با تغییر این گونه سهام ها به صورت قطعی نمی باشد مگر در صورتی که دارندگان این سهام ها آن تصمیم را در جلسه خاصی تصویب کنند . همچنین لازم به ذکر است که برای اینکه این تصمیم دارای اعتبار باشد باید دارندگان نیمی از این سهام در جلسه حضور داشته باشند . همچنین در صورتی که در این دعوت این جمعیت حضور نداشته باشند در دعوت دوم حضور حداقل یک سوم از دارندگان سهام کافی می باشد .

 

تغییراتی که در اساسنامه شرکت ممنوع می باشند

تمامی مواد موجود در اساسنامه به غیر از مواد استثنائی قابل تغییر هستند .دو نوع تغییر در اساسنامه توسط قانونگذار ممنوع می باشد و مجمع عمومی قادر به تصمیم گیری در خصوص آن نیست که این تغییرات از قبیل زیر می باشند :

افزایش تعهدات سهامداران شرکت

بر اساس ماده 94 لایحه قانونی مصوبه سال 1347 هیچ مجمع عمومی نمی تواند به تعهدات سهامداران شرکت بیفزاید . به عنوان مثال : باید گفت که مجمع عمومی نمی تواند سهامداران شرکت را به پرداخت مبلغی اضافه تر از آنچه تعهد کرده اند وادار کند . همچنین مجمع عمومی نمی تواند شرکت سهامی را به یک شرکت تضامنی تبدیل کند که در آن شرکت همه شرکا نه تنها در قبال آورده خود مسئول هستند بلکه در قبال بیش از آن چه که به شرکت آورده اند نیز می باشند .

تغییر تابعیت شرکت مورد نظر

بر اساس ماده 94 لایحه قانونی مصوبه سال 1347 هیچ مجمع عمومی نمی تواند تابعیت یک شرکت را تغییر دهد . منظور از این ماده این نیست که هیچ گاه نمی توان تابعیت شرکت را تغییر داد بلکه منظور از این ماده این است که مجمع عمومی که به وسیله اکثریت آرا به تصمیم گیری اقدام می کند حق چنین کاری را ندارد . اما لازم به ذکر است که در صورتی که همه شرکا در انجام این کار رضایت داشته باشند ، تغییر تابعیت شرکت بلامانع می باشد .

 

تغییرات اساسنامه که باعث لطمه خوردن حقوق فردی سهامداران می شود، چه حکمی دارد؟

مجمع عمومی در تغییر اساسنامه شرکت دارای اختیار مطلق می باشد اما در این خصوص نمی تواند تا جایی پیش برود که باعث لطمه دیدن حقوق فردی سهامداران شود . به عنوان مثال مجمع عمومی نمی تواند با بهانه کاهش سرمایه تصمیم بگیرد که مبلغ برخی از سهام ها را به سهامداران باز گرداند زیرا انجام چنین کاری باعث می شود که شریک از شرکت خارج شود و این کار ممنوع می باشد .

دراین خصوص لازم به ذکر است که تشخیص دادن این که کدام یک از تصمیمات مجمع عمومی به حقوق افراد لطمه می زند کار بسیار سختی است و ارزیابی کردن این موضوعات توسط دادگاهی که به اوضاع پرونده حاکم است ، صورت می گیرد.

 

جمع بندی

اساسنامه در حقیقت مدرکی محکم است که برای ثبت شرکت ها استفاده می شود. اساسنامه شرکت یکی از مهمترین ارکان یک شرکت به حساب می آید. به این دلیل که برای یک شرکت اساسنامه تعیین کننده هویت و موجودیت شرکت به حساب می آید. در این مدرک مهم مواردی مانند زمان ثبت شرکت، اسامی مدیر عاملان، قوانین انحلال شرکت و... وجود دارد که تمامی این موارد را در این مقاله ذکر کردیم. 

توصیه می‌شود برای نگارش اساسنامه شرکت خود از مشاوره حقوقی متخصصان مجرب در این زمینه استفاده نمایید.

 

سوالات متداول

۱. چطور می‌توان اساسنامه شرکت را تنظیم کرد؟

• برای تنظیم اساسنامه، ابتدا باید با موارد و بخش‌های مختلف آن آشنا شد. سپس تمام موارد مشخص شده در ماده ۸ لایحه قانون تجارت را با دقت در این سند ذکر کرد. اساسنامه باید توسط مجمع عمومی موسس تدوین شده و باید توسط تمام اعضای آن امضا شود. در نهایت، تمام موارد قانونی و اساسی با جزئیات کامل در این سند قید شده تا ابهامات احتمالی برطرف شود.

۲. در اساسنامه شرکت در رابطه با چه موضوعاتی تصمیم گیری می‌شود؟

• در اساسنامه شرکت، تصمیم‌گیری درباره مواردی از جمله رابطه شرکای شرکت با یکدیگر، اختیارات مجمع عمومی شرکت، اختیارات هیئت مدیره، تعیین سود و زیان شرکت، روش تقسیم سود و زیان شرکت، وظایف بازرسین شرکت، نحوه انتخاب مدیران و تعداد آنها، و تداوم و انحلال شرکت مشخص می‌شود.

۳. فرق بین اساسنامه و شرکت‌نامه در چیست؟

• اساسنامه مربوط به شرکت‌های سهامی عام و خاص است، در حالی که شرکت‌نامه‌ها به شرکت‌های از نوع مسئولیت محدود، تضامنی و نسبی تعلق دارند. شرکت‌های تعاونی و سهامی نیز نیازی به شرکت‌نامه ندارند. از نظر قانونی، شرکت‌نامه‌ها دارای رسمیت هستند و مندرجات آنها قسمتی از اساسنامه می‌باشد.